લખાણ પર જાઓ

બર્કેલીયમ

વિકિપીડિયામાંથી

બર્કેલીયમ એ એક કૃત્રીમ તત્વ છે જેની સંજ્ઞા Bk અને અણુ ક્રમાંક ૯૭ છે. આ એક્ટિનાઈડ અને ટ્રાંસ યુરેનિયમ શ્રેણીનું તત્વ છે. આનું નામ કેલીફોર્નિયાના બર્કેલી શહેર પરથી રખાયું છે જ્યાં ૧૯૪૯માં કેલિફોર્નિયાની કિરણોત્સાર પ્રયોગશાળામાં આની શોધ થઈ હતી. નેપ્ચ્યુનીયમ, પ્લુટોનીયમ, ક્યુરીયમ અને અમેરીસીયમ પછી શોધાયેલ આ પાંચમું ટ્રાંસ-યુરેનિયમ તત્વ છે.

બર્કેલીયમનો મુખ્ય સમસ્થાનિક બર્કેલીયમ-૨૪૯ અત્યંત અલ્પ માત્રામાં ખાસ પ્રકારના ઉચ્ચ લહેર અણુભઠ્ઠીઓમાં બનાવી શકાય છે. આને મુખ્યત્વે ટેનેસીની ઓકરીજ નેશનલ લેબોરેટરી, યુ.એસ.એ. અને રશિયાની ડીમીટ્રોવગ્રાડની રીસર્ચ સંસ્થાનમાં બનવાય છે. એક અન્ય સમસ્થાનિક બર્કેલીયમ-૨૪૭ બનાવવા માટે એક અન્ય કૃત્રીમ તત્વ ક્યુરીયમ-૨૪૪ની જરૂર પડે છે કે જે પોતે જ દુર્લભ અને મોંઘો છે.

યુ.એસ.એ.માં ૧૯૬૭થી આજ સુધી માત્ર ૧ ગ્રામ જેટલું બેર્કેલીયમ ઉત્પન્ન કરાયું છે. આનો કોઈ ઔદ્યોગિક ઉપયોગ નથી તેને માત્ર સંશોધન માટે અને અન્ય ભારે કિરણોત્સારી તત્વોની બનાવટ કે ટ્રાંસ એક્ટિનાઈઝ તત્વોની બનાવટ માટે વપરાય છે. ૨૨ મિલી ગ્રામ બર્કેલીયમ -૨૪૯ ને ઉત્પન્ન અક્રવા ૨૫૦ દિવસ વિકેરણ પ્રક્રીયા અને ૯૦ દિવસ અન્ય શુદ્ધિકરણ કાર્યક્રમ જેટલો લાંબો સમય લાગ્યો હતો. આ નમૂનાનો ઉપયોગ કરીને અન અનઅનપ્ટિયમ નામનું તત્વ સુપ્રથમ વખત ૨૦૦૯૮માં રશિયામાં બનાવવામાં આવ્યું હતું જેમાં કેલ્શિયમ-૪૦ના અણુઓનો ૧૪૦ દિવસ સુધી આ તત્વ પર મારો કરવામાં આવ્યો હતો. આ રશિયા અને યુ.એસ.એ. ના સહકારી ધોરણે ૧૧૩ થી ૧૧૯ ક્ર્મના તત્વો વિકસીત કરવાની યોજનાનો ભાગ હતો.

બર્કેમીયમ એ એક નરમ, ચળકતે સફેદ કિરણોત્સારી ધાતુ છે. આનો બર્કેલીયમ-૨૪૮ સમ્સ્થાનિક ઓછી ઉર્જા ધરાવતાં ઈલેક્ટ્રોન મુક્ત કરે છે અને આથી તે સરખામણીએ ઉપયોગ કરવો સલામત છે. પ્[અણ તેનું ખંડન થઈ તેના અર્ધ આયુષ્ય કાળ -૩૩૦ દિવસમાં રે કેલિફોર્નિયમ -૨૪૯ માં રૂપાંતરીત થાય છે કે અત્યંત સખત ને જોખમી તત્વ છે જે આલ્ફા કણો ઉત્સર્જિત કરે છે.