સંસ્કાર કેન્દ્ર
 |
 કર્ણાવતી : અતીતની ઝાંખી | |
 | |
| સ્થાપના | ૯ એપ્રિલ, ૧૯૫૪ |
|---|---|
| સ્થાન | ટાગોર હોલ સામે, સરદાર પુલ પાસે, પાલડી, અમદાવાદ |
| અક્ષાંશ-રેખાંશ | Coordinates: 23°00′47″N 72°34′10″E / 23.01306°N 72.56944°E |
| પ્રકાર | સ્થાનિક, ઇતિહાસ, કળા, પતંગ સંગ્રહાલય |
| માલિક | અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન |
સંસ્કાર કેન્દ્ર એ અમદાવાદ ખાતે આવેલું અને પ્રખ્યાત ફ્રેંચ સ્થપતિ લ કોર્બુઝીયેએ બનાવેલું સંગ્રહાલય છે. તે અમદાવાદના ઇતિહાસ, કળા, સંસ્કૃતિ અને સ્થાપત્ય અંગે જાણકારી આપે છે .તેની અંતર્ગત આવેલ પતંગ સંગ્રહાલય એ પતંગોના નમુનાઓ અને છબીઓનો સંગ્રહ ધરાવે છે અને પતંગના ઇતિહાસ વિષે માહિતી આપે છે.[૧] આ પ્રાંગણ સરદાર પુલના પશ્ચિમ છેડે પાલડી ખાતે આવેલું છે.[૨]
ઇતિહાસ[ફેરફાર કરો]
પ્રખ્યાત ફ્રેન્ચ આર્કિટેક્ટ લે કોર્બ્યુઝિયર દ્વારા મ્યુઝિયમની ડિઝાઇન આધુનિકતાવાદી શૈલીમાં કરવામાં આવી હતી. ડિઝાઇનિંગ દરમિયાન તેનું નામ મ્યુઝિયમ ઓફ નોલેજ રાખવામાં આવ્યું હતું. તે મૂળ અમદાવાદના સાંસ્કૃતિક કેન્દ્રના વિશાળ સંકુલનો એક ભાગ હતો જેમાં માનવશાસ્ત્ર, પ્રાકૃતિક ઇતિહાસ, પુરાતત્વ, સ્મારક શિલ્પો, કાર્યશાળાઓ અને ડેપો, ખુલ્લી હવામાં લોકકથાઓ જેવા વિવિધ વિષયો માટે અલગ પેવેલિયન અને વિસ્તારો હતા. તેમાં મિરેકલ બોક્સ નામના થિયેટર માટે પેવેલિયનનો પણ સમાવેશ થતો હતો. પરંતુ સમગ્ર આયોજિત સાંસ્કૃતિક કેન્દ્રમાંથી માત્ર મ્યુઝિયમ બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેનો શિલાન્યાસ 9 એપ્રિલ, 1954ના રોજ કરવામાં આવ્યો હતો.[૩]
અર્વાચીન સ્થાપત્ય[ફેરફાર કરો]
તે તેના હસ્તાક્ષર પાયલોટિસ પર ટકે છે, જે અહીં 3.4 મીટર (11 ફૂટ) ઊંચા છે. ઇમારતનો બાહ્ય ભાગ સાદી ઈંટનો છે જેમાં કાચા કોંક્રીટ (બેટોન બ્રુટ) માળખાના ખુલ્લા તત્વો છે. માળખાકીય ગ્રીડ 7 બાય 7 મીટર (23 ફૂટ × 23 ફૂટ) છે.
આ ઇમારત ગરમ આબોહવા સામે રક્ષણ આપવા માટે બનાવવામાં આવી છે. છત પર ઘણા મોટા બેસિન છે જે મૂળ રૂપે પ્લાન્ટર્સ તરીકે બનાવાયેલ છે. એક બિલ્ડિંગની નીચેથી પ્રવેશ કરે છે જ્યાં એક વિશાળ પૂલ અને એક રેમ્પ સાથે ખુલ્લું કોર્ટ છે જે પ્રદર્શનની જગ્યાઓ તરફ દોરી જાય છે. આંતરિક જગ્યાઓ પ્લાસ્ટરમાં સમાપ્ત થાય છે.
આ મ્યુઝિયમ લે કોર્બ્યુઝિયરના અન્ય મ્યુઝિયમ પ્રોજેક્ટ્સ જેવું જ છે, જેમ કે "અમર્યાદિત વિસ્તરણનું મ્યુઝિયમ" પ્રોજેક્ટ, ટોક્યોમાં નેશનલ મ્યુઝિયમ ઑફ વેસ્ટર્ન આર્ટ અને ચંદીગઢમાં ગવર્નમેન્ટ મ્યુઝિયમ અને આર્ટ ગેલેરી - જેમાં આ યોજના પર આધારિત છે. સર્પાકાર અને વિસ્તૃત કરવા માટે રચાયેલ છે.[૩][૪]
સંગ્રહ[ફેરફાર કરો]
સંગ્રહાલયમાં જુદા જુદા વિષયોના વિભાગો આવેલા છે જેમકે શહેરનો ઇતિહાસ, કળા, આઝાદીની લડત, સંસ્કૃતિ, ધર્મ અનુસારના વિભાગો, તહેવારો, વિજ્ઞાન, સાહિત્ય, સંસ્કૃતિ વગેરે.[૧] અહીં દુનિયાની સૌથી લાંબી ૪.૫ મીટરની ધૂપસળી પ્રદર્શિત કરેલ છે.[૨]
પતંગ સંગ્રહાલય એ પતંગોના નમુનાઓ અને છબીઓનો સંગ્રહ ધરાવે છે અને પતંગના ઇતિહાસ વિષે માહિતી આપે છે.[૨][૧]
એલિસ બ્રિજના સ્થાપનાનો પથ્થર અહીં સંસ્કાર કેન્દ્ર ખાતે ખસેડવામાં આવેલ છે, જેના પર લખ્યું છે,
The Ellis Bridge - So named by Government after Sir Barrow Helbert Ellis: K.G.S.I. was built in 1869 and 1870. At a cost of Rs:549,210 destroyed by the great flood of 22nd September 1975 and rebuilt in 1890 and 1895 by Government, Local Bodies and Private Subscribers. At a further cost of Rs. 407564. This the First Stone of the new bridge was laid by His Excellency Donald James eleventh Lord Reay C.C.I.E.LL.D. Governer of Bombay December 19th, 1889.
છબીઓ[ફેરફાર કરો]
-
કોન્ક્રીટના થાંભલાઓ આધારિત સ્થાપત્ય અને પ્રદર્શિત વસ્તુ -
ચબુતરો અને ઈંટની દીવાલો -
ફુવારો, જે પહેલા કાલુપુર ખાતે હતો. -
અમદાવાદ અગ્નિશામક દળ ૧૯૦૭ -
રાણી વિક્ટોરિયાનું પુતળું -
ચીમનભાઈ, અમદાવાદના પ્રથમ મેયર; જેમના નામે આ સંગ્રહાલયનું નામકરણ થયું. -
પુન:ઉદ્ઘાટન તકતી
.JPG)
આ પણ જુઓ[ફેરફાર કરો]
સંદર્ભ[ફેરફાર કરો]
- ↑ ૧.૦ ૧.૧ ૧.૨ Singh, Sarina (2009). India 13. Lonely Planet. પૃષ્ઠ 732. ISBN 9781741791518.
- ↑ ૨.૦ ૨.૧ ૨.૨ Desai, Anjali H. (2007). India Guide Gujarat. India Guide Publications. પૃષ્ઠ 97. ISBN 9780978951702.
- ↑ ૩.૦ ૩.૧ Gargiani, Roberto; Rosellini, Anna; Le Corbusier (2011). Le Corbusier: Béton Brut and Ineffable Space, 1940-1965 : Surface Materials and Psychophysiology of Vision. EPFL Press. પૃષ્ઠ 379–384. ISBN 9780415681711. CS1 maint: discouraged parameter (link)
- ↑ Lang, Jon T. (2002). Concise History Of Modern Indian Architecture. Orient Blackswan. પૃષ્ઠ 65–66. ISBN 9788178240176.
પૂરક વાચન[ફેરફાર કરો]
- Girsberger, H. and Boesiger, W. Le Corbusier. Zurich: Artemis Verlags-AG, 1993.
- Herausgegeben, ed. and Boesiger, W. Le Corbusier. Zurich: Verlag fur Architektur Artemis Zurich, 1983. ISBN 3-7608-8019-3, ISBN 1-874056-51-X
